دکتر علیرضا مهدوی در گفت و گوی تفصیلی با ایسنا، با اشاره به اینکه «پیمایش عوامل خطر بیماری های غیرواگیر در ایران» (استپس) هر پنج سال یکبار صورت می گیرد، اظهار داشت: هشتمین پیمایش عوامل خطر بیماری های غیرواگیر طی سال ۱۴۰۰ انجام شد و برپایه برنامه ریزی های انجام شده، انجام نهمین پیمایش در اوایل سال آینده شروع می شود. برپایه نتایج آخرین استپس، ۱۴ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال به دیابت نوع دو مبتلا هستند که معادل ۷ میلیون و ۵۰۰هزار نفر است. اگر جمعیت مبتلایان به دیابت نوع یک را به تعداد مبتلایان دیابت نوع دو اضافه نماییم، میتوان اظهار داشت که حدود ۷ تا ۸ میلیون نفر از جمعیت کشور به دیابت مبتلا هستند.

حدود ۲۰ میلیون نفر از جمعیت کشور با دیابت یا پیش دیابت دست وپنجه نرم می کنند

او با اشاره به اینکه بالاتر از ۱۳ میلیون نفر به «پیش دیابت» مانند «اختلال قند ناشتا» یا «اختلال تحمل گلوکز» مبتلا هستند، اضافه کرد: باتوجه به تعداد مبتلایان به دیابت و پیش دیابت میتوان اظهار داشت که حدود ۲۰ میلیون نفر از جمعیت کشور با دیابت یا اختلال قند خون دست وپنجه نرم می کنند. بااینکه اشخاصی که در آینده به دیابت مبتلا می شوند به صورت معمول از جمعیت پیش دیابتی ها هستند، اما تمام اشخاصی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند به این بیماری مبتلا نمی شوند.

خطر عوارض ناشی از دیابت حتی برای پیش دیابتی ها

معاون مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت در رابطه با عوارض ناشی از دیابت در افراد دچار پیش دیابت توضیح داد: بااینکه تمام اشخاصی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند به این بیماری مبتلا نمی شوند، اما توجه به پیش دیابت بسیار اهمیت دارد. اشخاصی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند، ممکنست به برخی عوارض ناشی از دیابت مانند بیماری های قلبی_عروقی مبتلا شوند. مبتلا شدن به عوارض ناشی از دیابت در اشخاصی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند، می تواند هزینه های بسیاری به مردم و نظام سلامت تحمیل کند.

ابتلای ۲۰ تا ۳۰ درصد پیش دیابتی ها به دیابت

مهدوی با اشاره به اینکه عوارض ناشی از دیابت فقط به هزینه های مالی محدود نمی گردد، اظهار داشت: دیابت و عوارض ناشی از این بیماری، کیفیت زندگی مبتلایان را تحت الشعاع قرار می دهد. دیابت و پیش دیابت، دو مولفه جدا و منفک از یکدیگر نیستند؛ متاسفانه ۲۰ تا ۳۰ درصد اشخاصی که به پیش دیابت مبتلا هستند طی چند سال آینده به دیابت مبتلا می شوند.

پیش دیابت چیست؟

معاون مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت در رابطه با مبتلا شدن به دیابت در افراد دچار پیش دیابت توضیح داد: مبتلا شدن به دیابت در اشخاصی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند، قابل پیشگیری است. اگر قند خون برای ۲بار بالاتر از ۱۲۶ باشد، دیابت درنظر گرفته می شود. اشخاصی که سطح قند خون بالاتر از ۱۰۰ و کمتر از ۱۲۶ داشته باشند، مبتلا به اختلال قند خون ناشتا هستند.
مدیر برنامه کشوری دیابت افزود: گاهی اوقات، «تست تحمل گلوکز» هم انجام می دهیم؛ به نحوی که ۷۵ گرم گلوکز به افراد می دهیم و بعد از دو ساعت نسبت به اندازه گیری قند خون افراد اقدام می نماییم. اگر سطح قند خون بیشر از ۲۰۰ باشد، فرد دیابتی قلمداد می شود و اگر سطح قند خون بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ باشد، فرد به اختلال تحمل گلوکز مبتلا است.
مهدوی در رابطه با پیش دیابت توضیح داد: اختلال های «تحمل گلکوز» و «قند خون ناشتا» دو وضعیت آزمایشگاهی هستند؛ اشخاصی که به یکی از این دو اختلال یا هر دو مورد مبتلا باشند، دچار پیش دیابت هستند. اگر این افراد ۵ تا ۷ درصد وزن خویش را کاهش دهند از شرایط پیش دیابت خارج می شوند. کنترل وزن و انجام فعالیتهای بدنی در افراد پیش دیابت سبب می شود که سطح قند خون آنها در مرحله نرمال قرار گیرد.

ارتباط تنگاتنگ چاقی و دیابت

وی با اشاره به اینکه میان چاقی و دیابت ارتباط تنگاتنگ وجود دارد، اشاره کرد: اشخاصی که در مراحل نخست بیماری قرار دارند، اگر نسبت به کاهش وزن خود اقدام نمایند با نتایج مطلوب این بیماری مواجه می شوند. چاقی، یک زمینه جدی برای بروز دیابت نوع دو است. کلمه ای با عنوان “Diabesity” وجود دارد که از ارتباط چاقی و دیابت سخن می گوید.

تغذیه مناسب و فعالیت بدنی کافی؛ روشهایی برای پیش گیری از دیابت

مهدوی با اشاره به اینکه متوقف کردن چاقی و دیابت از اهداف سازمان جهانی بهداشت است، اظهار داشت: با عنایت به این که چاقی و دیابت با یکدیگر مرتبط هستند، اگر از چاقی جلوگیری نماییم در واقع می توانیم از دیابت هم جلوگیری نماییم. ازاین رو مداخلات در رابطه با تغذیه مناسب بهمراه فعالیت بدنی کافی می تواند از دیابت پیشگیری کند. همینطور اشخاصی که به پیش دیابت مبتلا هستند با تغذیه مناسب و فعالیت ورزشی به میزان کافی، می توانند به شرایط نرمال بازگردند. تغذیه و فعالیت ورزشی مناسب برای افراد دچار دیابت هم یک لزوم است؛ چون که به کنترل قند خون این بیماران کمک می نماید.

دیابت نوع یک؛ یک بیماری پرسروصدا

او در رابطه با دیابت نوع یک اظهار داشت: دیابت نوع یک، بیماری پرسروصدا است و علایم آن یک دفعه نمایان می شود و اغلب در کودکان و نوجوان بروز می کند. پرنوشی، پرادارای و کاهش وزن از علایم دیابت نوع یک است. دلیل مبتلا شدن به دیابت نوع یک اینست که سلول های تولیدکننده انسولین در یک روند خودایمنی از بین می روند. به نحوی که بدن، سلول های تولیدکننده انسولین را به عنوان دشمن شناسایی می کند و این سلول ها از بین می روند. در چنین شرایطی، این افراد به تزریق انسولین ناچار هستند. زمینه ژنتیک در این بیماری نقش دارد.
آگاهی از مبتلا شدن به دیابت نوع دو با بروز عوارض
کاهش سن مبتلا شدن به دیابت
معاون مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت با اشاره به اینکه دیابت نوع دو هیچ علائمی ندارد، توضیح داد: اغلب افراد دچار دیابت نوع دو با بروز عوارض ناشی از این بیماری از ابتلای خود به دیابت آگاه می شوند. بااینکه عوامل ژنتیکی در بروز دیابت نوع دو هم نقش دارد اما شیوه زندگی افراد از علل بروز بالای این بیماری بحساب می آید. متاسفانه، تغییر سبک زندگی و کاهش فعالیت بدنی سبب شده که سن مبتلا شدن به دیابت کم شود و شاهد بروز این بیماری در نوجوانان هم هستیم.
مهدی افزود: متاسفانه میزان فعالیت بدنی کم شده و استفاده از تلفن همراه و کامپیوتر درحال افزایش است که منجر به چاقی می شود. این در حالیست که میان چاقی و دیابت ارتباط مستقیم وجود دارد؛ ازاین رو احتمال مبتلا شدن به دیابت و پیش دیابت در افراد وجود دارد.
او در رابطه با تفاوت دیابت نوع یک و نوع دو توضیح داد: دیابت نوع دو قابلیت پیشگیری دارد اما روند پیش روی دیابت نوع یک سریع است و فرد به بیماری مبتلا می شود. روش های جدیدی برای پیش گیری از دیابت نوع یک مطرح شده اما روش های گرانی هستند و نمی توان در رابطه با نتایج آن چندان قضاوت کرد.
۷۵ درصد مبتلایان از بیماری خود آگاهی دارند
معاون مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت با اشاره به اینکه میزان آگاهی مردم از دیابت زیاد است، توضیح داد: ۷۵ درصد مبتلایان به دیابت از بیماری خود آگاه هستند و نیمی از افراد دچار دیابت در جهان از بیماری خود اطلاع ندارند. دیابت، یکی از بیماری های غیرواگیر است که در کانون توجه قرار گرفته و مجموعه های بسیاری در جهت این بیماری فعالیت نموده اند. سواد سلامت مردم و خود مراقبتی در ارتباط با دیابت باید افزایش یابد؛ بعضی از اشخاصی که به دیابت مبتلا هستند و از ابتلای خود به این بیماری آگاهی دارند محدودیت هایی که برای آنها درنظر گرفته شده را نادیده می گیرند.
ضرورت افزایش سواد سلامت درمانی
مدیر برنامه کشوری دیابت در رابطه با چالش های درمان بیماری های غیرواگیر توضیح داد: برخی بیماری های غیرواگیر هیچ علامتی ندارند و به این علت بیماران حتی با وجود آگاهی از ابتلای خود به یک بیماری از پرهیزها و رژیم های غذایی درنظر گرفته شده، چشم پوشی می کنند. سواد سلامت فقط به آگاهی داشتن از بیماریها محدود نمی شود بلکه آموزش درمانی برای بیماران هم اهمیت دارد. دیابتی ها در درمان خود خیلی نقش دارند و نقش اصلی در روند درمان برعهده بیمار است. فعالیت بدنی کافی، تغذیه مناسب و پایبندی به درمان برای بیماران دیابتی بسیار اهمیت دارد. آموزش درمانی دیابت با آموزش عمومی این بیماری متفاوت می باشد و آموزش درمانی بیماران باید در کانون توجه قرار گیرد.
ضرورت کنترل چربی و فشار خون در دیابتی ها
وی با اشاره به اینکه بالاتر از ۲۰ سال از ادغام دیابت در نظام مراقبت های بهداشتی کشور می گذرد، اظهار داشت: تمام مراقبت های مورد نیاز افراد دیابتی در مراکز جامع خدمات سلامت، خانه های بهداشت و پایگاه های سلامت در سطح یک ارایه می شود. کنترل دیابت فقط کنترل قند خون نیست بلکه میزان چربی و فشار خون هم باید کنترل شود. هم اکنون، مراقبت هایی که در سطح یک به دیابتی ها ارایه می دهیم بر پایه کنترل سطح قند و چربی خون و میزان فشار خون است.
دسترسی به انسولین بصورت ارزان و همگانی
معاون مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت با اشاره به اینکه تمام داروهای دیابت تحت پوشش بیمه قرار دارد، توضیح داد: یکی از اهداف برنامه های دیابت وزارت بهداشت و سند ملی «پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر» دسترسی به انسولین و داروهای درمان دیابت بصورت ارزان و همگانی است. خوشبختانه، دسترسی به دارو وجود داشته اما گاهی اوقات دسترسی به دارو به علل مختلف مانند مشکلات پخش، در دسترس نیست. امیدوار هستم که پوشش بیمه ای و دسترسی به داروها همچنان برقرار باشد؛ بااینکه بروز حوادث و وقایع مختلف می تواند وضعیت دارو را تحت الشعاع قرار دهد اما شرایط باید به نحوی باشد که کمترین تاثیر را بر دسترسی به داروها داشته باشد.
شعارهای در رابطه با دیابت
وی در رابطه با شعارهای در رابطه با بیماری دیابت در سطح جهان توضیح داد: فدراسیون جهانی دیابت، شعار سه سالانه “Diabetes and well-being” را برگزیده و همینطور شعار امسال این فدراسیون هم “دیابت و محل کار” است. آمار و ارقام بیان کننده اینست که ۷ نفر از هر ۱۰ نفر که در سنین اشتغال قرار دارند به دیابت مبتلا می شوند. قطعا، افراد در محیط کار با چالش های مختلفی مانند تغذیه نامناسب، نشستن طولانی مدت و استرس شغلی مواجهند. فدراسیون جهانی دیابت اعتقاد دارد که محیط کار باید حامی باشد؛ به نحوی که دسترسی به فعالیت بدنی و تغذیه مناسب مهیا باشد و از بروز فشارهای روحی و استرس جلوگیری نماید.
مهدوی در رابطه با شعار سازمان جهانی بهداشت در رابطه با روز جهانی دیابت اظهار داشت: «دیابت در طول چرخه عمر» به عنوان شعار روز جهانی دیابت انتخاب شده و سازمان جهانی بهداشت اعتقاد دارد که مراقبت پیوسته از کودکی تا سالمندی برای پیش گیری از دیابت لازم است. شعارهای سازمان جهانی بهداشت و فدراسیون جهانی دیابت، مکمل یکدیگر هستند؛ به نحوی که سازمان بهداشت جهانی بر مراقبت بمنظور پیش گیری از دیابت در تمام دوران زندگی و فدراسیون جهانی دیابت هم بر دوران اشتغال و تولید متمرکز است.
بطور خلاصه دکتر علیرضا مهدوی در گفتگوی تفصیلی با ایسنا، ضمن اشاره به این که پیمایش عوامل خطر بیماری های غیرواگیر در ایران (استپس) هر پنج سال یکبار صورت می گیرد، عنوان کرد: هشتمین پیمایش عوامل خطر بیماری های غیرواگیر طی سال ۱۴۰۰ انجام شد و برپایه برنامه ریزی های انجام شده، انجام نهمین پیمایش در اوایل سال آینده آغاز می شود. حدود ۲۰ میلیون نفر از جمعیت کشور با دیابت یا پیش دیابت دست وپنجه نرم می کنند او ضمن اشاره به این که بیشتر از ۱۳ میلیون نفر به پیش دیابت مانند اختلال قند ناشتا یا اختلال تحمل گلوکز مبتلا هستند، افزود: با توجه به تعداد مبتلایان به دیابت و پیش دیابت میتوان تصریح کرد که حدود ۲۰ میلیون نفر از جمعیت کشور با دیابت یا اختلال قند خون دست وپنجه نرم می کنند. شعارهای سازمان جهانی بهداشت و فدراسیون جهانی دیابت، مکمل یکدیگر هستند؛ به نحوی که سازمان بهداشت جهانی بر مراقبت بمنظور پیش گیری از دیابت در تمام دوران زندگی و فدراسیون جهانی دیابت هم بر دوران اشتغال و تولید متمرکز است.

منبع: آنی غذا