به گزارش آنی غذا، یک متخصص طب ایرانی اظهار داشت: در طب ایرانی یک قاعده کلی وجود دارد که رعایت آن در آداب تغذیه بسیار تاکید شده است که از مصرف هم زمان دو نوع غذای سنگین یا دارای مزاج سرد و مرطوب خودداری شود.
محمود خدادوست متخصص طب ایرانی در گفتگو با خبرنگار مهر در ارتباط با تداخل غذایی از دید طب ایرانی و ایجاد اخلاط در بدن توضیح داد و اظهار داشت: در طب ایرانی یک قاعده کلی وجود دارد که رعایت آن در آداب تغذیه بسیار تاکید شده است که از مصرف هم زمان دو نوع غذای سنگین یا دارای مزاج سرد و مرطوب خودداری شود؛ این ترکیب ها باعث ضعف عملکرد معده و اختلال در پروسه هضم می شوند. وی سفارش کرد: از مصرف هم زمان ماهی و ماست یا گوشت و ماست پرهیز شود. دلیل آن هم به طبیعت سرد و تر این خوراکی ها بازمی گردد که در کنار یکدیگر، هضم آنها برای معده دشوارتر می شود. خدادوست اضافه کرد: یکی دیگر از سفارش های رایج در طب ایرانی، مصرف غذاهای سنگین همراه با مصلح است. به عنوان مثال، غذاهایی مانند حلیم، شله زرد یا کله پاچه، به سبب سنگینی در هضم، باید با مصلح هایی مانند دارچین مصرف شوند. دارچین در منابعی چون مکتب خراسانی، نقش «ملتین اخلاق» را ایفا می کند، یعنی باعث لطیف شدن غذا و بهبود کیفیت اخلاط تولیدشده در بدن می شود. این متخصص طب ایرانی متذکر شد: مصرف غذاهای سنگین یا سرد اجتناب ناپذیر باشد، باید حتما با مصلح و در حد اعتدال مصرف شوند، بطور مثال در مناطق سرد و مرطوب مانند شمال کشور، افراد برای اصلاح مزاج ماهی، آنرا به صورت شکم پر و همراه با ادویه ها و سبزی های گرم طبخ می کنند. وی ادامه داد: همچنین، سبزیجات معطری مانند دلال که مخلوطی از سبزی های معطر و سیر است و به ماست افزوده می شود تا تاثیر سردی آن تعدیل شود. در مجموع طب ایرانی بر اصل هماهنگی و اعتدال در تغذیه تاکید دارد. رعایت این اصول می تواند از بروز خیلی از مشکلات گوارشی جلوگیری کرده و سلامت عمومی بدن را تقویت کند.

ترکیب لبنیات و ترشی از دیدگاه طب ایرانی عامل ایجاد لک پوستی است

خدادوست گفت: برخی مواد غذایی مانند ماست و ترشی، به سبب اختلال در مراحل هضم، می تواند به بروز لک های پوستی مانند ویتیلیگو یا لک و پیس منجر شود. از دیدگاه این طب، سلامت اعضای بدن وابسته به هضم کامل غذا و تولید اخلاط طبیعی است.

وی اذعان کرد: در طب ایرانی تاکید فراوانی بر رعایت آداب تغذیه و شناخت ترکیب مناسب مواد غذایی وجود دارد. یکی از سفارش های جدی این طب، پرهیز از مصرف هم زمان لبنیات و مواد ترش مانند سرکه یا لیموترش است. این ترکیب غذایی می تواند منجر به اختلال در پروسه هضم شده و بدنبال آن، بروز عارضه هایی مانند لک های پوستی یا لک و پیس (ویتیلیگو) را در پی داشته باشد. این متخصص طب ایرانی اذعان کرد: هضم غذا تنها در معده صورت نمی گیرد، بلکه شامل چند مرحله هضم مختلف است: هضم معده ای، هضم کبدی و هضم عضوی. هر مرحله از این پروسه در تولید اخلاط چهارگانه (سودا، صفرا، بلغم و دم) نقش دارد و اختلال در هر یک از آنها می تواند به تولید خلط ناسالم و در نهایت بیماری منجر شود. وی افزود: هنگامی که ترکیب هایی مانند ماست و ترشی بطور هم زمان مصرف می شوند، به سبب مزاج سرد و مرطوب و همین طور سنگینی در هضم، عملکرد طبیعی دستگاه گوارش مختل می شود؛ این اختلال خصوصاً در مرحله «هضم عضوی» سبب می شود که ماده غذایی به درستی در عضو جذب نشود و در عوض، خلط بلغمی غیرطبیعی در آن ناحیه تجمع یابد. تجمع بلغم ناسالم می تواند به ایجاد لکه های سفید روی پوست منجر شود که در طب ایرانی با عنوان لک و پیس شناخته می شود. وی اشاره کرد: افراد اگر قبول کنند که اخلاط چهارگانه (دم، صفرا، سودا و بلغم) حاصل هضم کامل غذاها، نوشیدنی ها و کیفیت تغذیه هستند، می توان نتیجه گرفت که حفظ تعادل این اخلاط نقش مستقیم در سلامت بدن دارد. به همین دلیل، رعایت اصول تغذیه صحیح از دید طب ایرانی، بسیار مهم است. خدادوست سفارش کرد: جویدن کامل غذا، پرهیز از درهم خوری (مصرف چند نوع غذای سنگین با هم)، نخوردن نوشیدنی همراه غذا، و توجه به زمان و شرایط روحی هنگام غذا خوردن همچون آداب عمومی غذا خوردن است که باید به آن توجه گردد. این اصول نه فقط به بهبود هضم کمک می کنند بلکه از ایجاد بیماریهای ناشی از اختلال در اخلاط هم جلوگیری می کنند.

چرا خوردن خربزه با عسل یا شیر در زمان تب سفارش نمی شود؟

این متخصص طب ایرانی در ادامه اظهار داشت: یکی از اصول مهم در طب ایرانی، رعایت تعادل اخلاط چهارگانه (دم، صفرا، سودا و بلغم) در بدن است. به همین دلیل، تغذیه و نحوه غذا خوردن نقش کلیدی در حفظ سلامت بدن ایفا می کند. بر طبق این آموزه ها، افراد باید در هر وعده غذایی تنها یک نوع غذا مصرف کنند، از درهم خوری پرهیز نمایند، پرخوری نکنند و غذا را با سرعت نخورند. وی متذکر شد: جویدن کامل غذا از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ چونکه اگر دندان ها وظیفه خرد کردن و آماده سازی اولیه غذا را به درستی انجام ندهند، معده مجبور می شود قسمتی از این مسئولیت را بر عهده بگیرد. این فشار اضافی می تواند منجر به تولید ناصحیح کیلوس در معده شود. کیلوس، ماده ای است که بعد از هضم اولیه باید برای ادامه مراحل هضم به کبد تحویل داده شود تا در نهایت خلط مناسب برای تغذیه اعضای بدن تولید شود. اختلال در این توالی، سلامت سیستم گوارش و تعادل اخلاط را تحت تاثیر قرار می دهد. خدادوست اخطار داد: نباید مواد غذایی لطیف مانند خربزه و عسل یا شیر را در بعضی شرایط خاص با یکدیگر یا به تنهایی مصرف کرد. بعنوان مثال، ترکیب خربزه و عسل گرچه هر دو گرم مزاج هستند، اما مصرف هم زمان آنها می تواند به تولید بیش از اندازه خلط صفرا منجر شود. این حالت برای بدن مضر است و ممکنست سبب بروز علایم صفراوی یا اختلال در سیستم اخلاطی بدن شود. وی بیان کرد: نمونه ای دیگر، مصرف شیر در زمان تب یا بیماری است. خیلی از افراد به اشتباه تصور می کنند که در صورت بی اشتهایی فرد بیمار، شیر می تواند جایگزین مناسبی باشد؛ اما به سبب لطافت شیر، این ماده هم به سرعت تبدیل به صفرا شده و می تواند وضعیت بیمار را تشدید کند. این متخصص طب ایرانی اضافه کرد: در حقیقت، اصل کلی در طب ایرانی این است که از هرگونه ترکیب غذایی یا مصرف ماده ای که ممکنست تعادل اخلاط را به هم بزند، باید پرهیز شود. این تعادل، پایه سلامت بدن است و اختلال در آن می تواند منشأ خیلی از بیماریها باشد.

ضرورت نهادینه سازی آموزش طب پیشگیرانه در سبک زندگی مردم

خدادوست اذعان کرد: یکی از خصوصیت های برجسته طب ایرانی، توجه ویژه به اصل پیشگیری بهتر از درمان است. در گذشته، حکماً و اطبای ایرانی تلاش می کردند دانش «حفظ الصحه» را به عنوان قسمتی از فرهنگ عمومی در جامعه نهادینه کنند. این آموزه ها تا حدی فراگیر بود که قسمتی از ضرب المثل ها و باورهای عامه مردم را شکل می داد و به همین دلیل تکرار آموزه های سبک زندگی صحیح، رعایت اصول حفظ الصحه، و پیشرفت سواد تغذیه ای عمومی باید در اولویت برنامه های آموزشی سلامت قرار گیرد. وی گفت: همین طور ترکیب برخی خوراکی ها مانند ماست و ترشی، یا مصرف هم زمان مواد غذایی با مزاج ناسازگار، مانند سیرترشی همراه با لبنیات، می تواند منجر به تولید اخلاط ناسالم در بدن شود. خصوصاً در صورتیکه این ترکیب های نامناسب تکرار شوند، ممکنست زمینه ساز بیماریهای مزمن شوند. این متخصص طب ایرانی اضافه کرد: اگر فردی بطور اتفاقی چنین ترکیبی مصرف کرده باشد، نباید گرفتار نگرانی بیش ازحد یا بار روانی منفی شود. مهم ترین اصل این است که تکرار چنین رفتارهایی متوقف شود و فرد به شناخت درستی از آداب تغذیه برسد. حتی اگر فرد از مصلح هایی مانند نعناع، گلاب یا دمنوش های گرم بعد از مصرف غذای نامناسب استفاده نکند، در صورت پرهیز از تکرار، بدن می تواند خودرا بازسازی کرده و آثار سو را به حداقل برساند. خدادوست اشاره کرد: افراد با مزاج گرم یا سنین پایین، میزان صدمه پذیری نسبت به این نوع ترکیب ها کمتر است، مشروط بر این که بصورت مکرر تکرار نشود و همین طور رسیدن به قناعت دانشی در حوزه تغذیه، سبب کاهش اضطراب و بهبود عملکرد روانی و جسمی افراد می شود.

منبع: آنی غذا