گزارش آنی غذا؛ بازخوانی پرونده سلامت بوفه مدارس

آنی غذا: همزمان با شروع سال تحصیلی، یكی از دغدغه هایی كه در حوزه سلامت باردیگر مطرح می شود، سوژه اغذیه و خوراكی هایی است كه در بوفه مدارس عرضه می شود.
به گزارش آنی غذا به نقل از مهر، سال های سال است كه همزمان با شروع سال تحصیلی و بازگشایی مدارس، یكی از موضوعات و بحث های حوزه سلامت، سوژه اقلام خوراكی و اغذیه ای است كه در بوفه مدارس در اختیار دانش آموزان قرار می گیرد. آنچه را كه كارشناسان تغذیه بر آن تاكید دارند، خوراكی های مغذی و مفید برای دانش آموزان است. خوراكی هایی مثل انجیر خشك، توت خشك، برگه هلو، نخودچی و كشمش، گندم برشته، برنجك، عدس برشته شده و انواع مغزها و دانه ها از نوع كم نمك، انواع میوه ها شامل، سیب، پرتقال، نارنگی، هلو، گلابی، سبزی ها شامل، هویج، خیار، انواع لقمه های خانگی مانند، نان و پنیر و گردو و نان و تخم مرغ، انواع كوكو و كتلت، نان و حلوا شكری، نان و پنیر و خرما، شیر و فرآورده های آن، است. اما، وقتی به این فهرست بلند بالای خوراكی ها و غذاها توجه می نماییم، می بینیم كه به جز چند قلم آنها، مابقی این فهرست خوراكی و غذایی، از دسترس بچه ها و دانش آموزان خارج است. یعنی اینكه اغلب خانواده ها توان تهیه چنین تنقلات و خوراكی های مفید و مغذی را ندارند و به ناچار به همان كیك و بیسكویت در كیف بچه ها بسنده می كنند. بعضی از خانواده ها هم كه فقط در حد پول تو جیبی به میزان توان مالی كه دارند، اكتفا می كنند و این دسته از بچه ها مجبورند با عنایت به پولی كه دارند، برای خوردن میان وعده در مدرسه اقدام نمایند. وضعیت سلامت دانش آموزان وقتی وارد مدارس می شوی و نگاهی به بوفه مدرسه می اندازی، آنچه كه بیشتر نگاه ها را جلب خود می كند، خوراكی هایی مثل پفك و چیپس، ساندویچ، شكلات و البته غذای مثلا گرم، مثل لوبیا است. این در شرایطی است كه چند سالی است كه برمبنای تفاهم وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش، ساماندهی بوفه مدارس در دستور كار قرار گرفته و فروش برخی خوراكی های مضر برای سلامت دانش آموزان، ممنوع می باشد. اما، تعداد زیاد مدارس و اینكه بعضی از این بوفه ها، به صورت اجاره ای اداره می شود، كمتر شاهد برخورد جدی با این قبیل بوفه ها هستیم. در نتیجه، خوراكی ها و اغذیه ای در معرض دید دانش آموزان قرار می گیرد كه فروش بیشتری دارند. زهرا عبداللهی مدیر كل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، با عنوان این مطلب كه ۲۰ درصد دانش آموزان كشور گرفتار اضافه وزن و چاقی هستند، می گوید: روند چاقی دانش آموزان رو به افزایش است. این در شرایطی است كه همگان می دانیم، داشتن اضافه وزن و چاقی، مقدمه ای برای مبتلاشدن به انواع بیماری های خطرناك در بزرگسالی است. بیماری های قلبی عروقی، دیابت، سرطان ها، بیماری های دستگاه گوارش و كبد و…، همچون بیماری هایی هستند كه به واسطه چاقی و اضافه وزن، بروز كرده و تشدید می شود. برمبنای اعلام وزارت آموزش و پرورش، امسال ۱۴ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر دانش آموز، سال تحصیلی جدید را آغاز نموده اند كه ۲۰ درصد این جمعیت، یعنی عددی نزدیك به ۳ میلیون نفر از آنها گرفتار اضافه وزن و چاقی هستند. وقتی به عدد ۳ میلیون نفر دقت نماییم، متوجه فاجعه ای ناگوار خواهیم شد كه آینده نظام سلامت كشورمان را تهدید می كند. زیرا، اگر این سه میلیون نفر، هر كدام به یكی از بیماری های خطرناك ناشی از چاقی و اضافه وزن مبتلا شوند، هزینه درمان آنها، یك رقم نجومی خواهد شد. در صورتیكه می توانیم از همین حالا، مانع از افزایش چاقی و اضافه وزن دانش آموزان شویم. ممنوعیت فروش خوراكی های مضر در بوفه مدارس تغییر سبك زندگی و گرایش به سمت مصرف غذاهای آماده و فست فودها در میان اغلب خانواده های ایرانی، سبب شده همین نگاه و رویكرد در نزد بچه ها و دانش آموزان نیز شكل بگیرد و آنها، طرفداران پر و پا قرص فست فودها هستند. در این بین، سوسیس و كالباس در بوفه مدارس، جایگاه ویژه ای دارد و می توان تصور كرد كه اغلب بوفه مدارس كشور، در فهرست خوراكی ها و اغذیه هایی كه به فروش می رسانند، ساندویچ سوسیس و كالباس را حتما لحاظ می كنند. نكته فاجعه آمیز، این است كه كیفیت سوسیس و كالباس هایی كه در بوفه مدارس عرضه می شود، از نوع مطلوب نمی باشد. زیرا، اولویت بوفه مدرسه، ارزان بودن خوراكی هایی است كه انتظار می رود بیشتر فروش كند. بنابراین، تلاش می كنند از نوع ارزان قیمت این سوسیس و كالباس ها تهیه كرده و در معرض فروش قرار دهند. آنگونه كه مدیركل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، عنوان می كند؛ هر سال دستورالعمل اقلام غذایی مجاز و غیرمجاز در بوفه مدارس مورد بازبینی قرار گرفته و به مدارس كشور ابلاغ می شود. از همین رو، تمامی مدارس موظف می باشند مطابق با این دستورالعمل نسبت به عرضه اقلام غذایی در بوفه اقدام نمایند. بر طبق این دستورالعمل، عرضه فست فودها مانند سوسیس و كالباس و پیتزا، نوشابه های گازدار و انواع چیپس و پفك، ممنوع می باشد. دستورالعملی كه ۵ سال قبل تصویب و ابلاغ شد این در شرایطی است كه ممنوعیت فروش اقلام خوراكی مضر، سال ۹۳ به تصویب وزارتخانه های بهداشت و آموزش و پرورش رسید و دستوالعمل پایگاه تغذیه سالم مدارس به امضای وزرای آموزش و پرورش و بهداشت، رسید و به تمام مدارس كشور ابلاغ گردید. طبق این تفاهم نامه، مواد خوراكی سالم و با ارزش به موادی گفته می شود كه ضمن تامین حدود ۵۰۰ تا ۳۰۰ كالری از انرژی مورد نیاز دانش آموزان، بعنوان میان وعده، مطابق با استانداردهای بهداشتی تهیه و با دارا بودن شرایط بهداشتی در پایگاه تغذیه سالم به دانش آموزان ارائه شود. برمبنای همین دستورالعمل كه ۵ سال قبل به تصویب رسیده است، عرضه مواد غذایی در بوفه مدارس باید دارای پروانه ساخت از وزارت بهداشت، علامت استاندارد، نام و نشان كارخانه، تاریخ تولید و انقضای معتبر، تركیبات تشكیل دهنده، ارزش غذایی و دارای پوشش سالم و تمیز باشند و به تایید كارشناسان تغذیه در معاونت های بهداشت دانشگاه های علوم پزشكی كشور رسیده باشند. خرما، انواع مغزها (بادام زمینی، بادام، بادام هندی، فندق، پسته) كشمش، نخودچی، توت خشك، انجیر خشك، انواع ماست، انواع پنیر (پاستوریزه و استریلیزه)، میوه سالم شسته شده و ضدعفونی شده در بسته بندی های یك نفره وكیوم شده همچون مواد غذایی سالم برای عرضه در بوفه مدارس هستند. انواع میوه خشك، نوشیدنی ها همچون انواع شیر، دوغ بدون گاز، انواع آبمیوه طبیعی، آب معدنی، بیسكویت، كیك و كلوچه، بیسكویت ساده و سبوس دار و بدون كرم، كیك وكلوچه ترجیحا از نوع غنی شده و تهیه شده با روغن حاوی اسید چرب با ترانس زیر ۵ درصد، انواع آش، انواع سوپ، لوبیا، عدس پخته، حلیم، شله زرد، سمنو و فرنی به شرطی كه بهداشتی و سالم تهیه و عرضه شوند از دیگر مواد غذایی سالم برای عرضه در بوفه مدارس هستند. در همین حال، عرضه مواد غذایی همچون انواع پفك، اسنك، نوشابه های گازدار و ماءالشعیر، آدامس، شكلات، پاستیل، سوسیس، كالباس، سالاد الویه، چیپس، انواع لواشك و آلو و آلوچه غیر بهداشتی در بوفه های مدارس، ممنوع گردید. اما، با گذشت ۵ سال از تصویب و ابلاغ این دستورالعمل، ما همچنان شاهد عرضه و فروش خوراكی ها و مواد غذایی مضر در بوفه مدارس هستیم. در صورتیكه ۱۱۰ هزار مدرسه در كشور داریم، سیدهادی دلبری معاون اقتصادی سازمان دانش آموزی، می گوید كه ۵۵ هزار مدرسه توانسته اند مجوز پایگاه تغذیه سالم را دریافت نمایند. یعنی اینكه ۵۰ درصد بوفه مدارس كشور، هنوز نتوانسته اند این مجوز را بگیرند و مواد غذایی بوفه این مدارس كه در دسترس دانش آموزان قرار می گیرد، سالم نیستند.